Tại sao ổ cứng lại phát ra tiếng ồn lớn?

Ổ cứng phát ra tiếng ồn lớn là hiện tượng mà nhiều người dùng máy tính từng gặp phải, đặc biệt là với các ổ HDD truyền thống. Tiếng ồn này có thể xuất hiện dưới dạng những tiếng “cạch cạch”, rung mạnh hoặc âm thanh liên tục khi ổ đang đọc - ghi dữ liệu. Vậy nguyên nhân là gì? Dưới đây Việt Tuấn sẽ giải thích giúp bạn nhé! 

Khi nào tiếng ồn là dấu hiệu lỗi?

Không phải tiếng ồn nào từ ổ cứng cũng nguy hiểm. Một số âm thanh là hoàn toàn bình thường khi ổ hoạt động. Tuy nhiên, nếu tiếng ồn trở nên bất thường, lặp lại liên tục hoặc phát ra âm thanh kim loại, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm ổ cứng đang hỏng. 

Âm thanh bình thường

Trong quá trình vận hành, ổ cứng HDD có thể tạo ra vài loại tiếng ồn nhẹ. Đây là điều tự nhiên:

• Tiếng rè nhẹ: Do motor quay bên trong.
• Click nhỏ: Âm thanh đặc trưng mỗi khi đầu đọc chuyển vùng dữ liệu.
• Tiếng rung nhẹ: Khi ổ cứng đang đọc/ghi với tốc độ cao.
• Tiếng gió mạnh: Quạt hoặc luồng khí trong NAS/PC thổi qua ổ.

Những âm này xuất hiện không liên tục, âm lượng thấp và không ảnh hưởng đến hoạt động.

Âm thanh bất thường 

Khi ổ cứng phát ra những mạnh, khả năng cao thiết bị đang gặp lỗi cơ học hoặc lỗi bề mặt đĩa:

• “Cạch mạnh & liên tục”: Đầu đọc liên tục trả về vị trí gốc, dấu hiệu click of death.
• “Rít kim loại”: Ma sát bất thường giữa đầu đọc và bề mặt đĩa.
• “Kéo lê”: Âm thanh cho thấy đầu đọc đang cọ xát.
• “Lạch cạch lớn theo nhịp”: Chuyển động không chuẩn của cần đọc hoặc motor sắp hỏng.
• NAS báo lỗi SMART, số lượng bad sector tăng.

Nguyên nhân khiến ổ cứng phát ra tiếng ồn lớn

Không phải mọi tiếng ồn lớn đều là dấu hiệu hỏng hóc. Trong nhiều trường hợp, chính cách vận hành hoặc quá trình kiểm tra chuyên sâu khiến ổ cứng kêu to hơn bình thường. 

Chạy SMART Long Test 

Khi bạn chạy bài kiểm tra SMART Long Test, ổ cứng phải quét toàn bộ bề mặt đĩa và kiểm tra từng sector.

• Đầu đọc sẽ di chuyển liên tục với tốc độ cao.
• Ổ có thể phát ra tiếng click rõ, tiếng rung lớn hoặc tiếng vo ve mạnh hơn lúc dùng thông thường.

Đây là âm thanh bình thường trong quá trình test và không phải dấu hiệu lỗi.

Quét Bad Sector

Khi thực hiện quét bad sector bằng các phần mềm như HDDScan, Victoria hoặc kiểm tra từ NAS:

• Ổ cứng phải đọc lặp đi lặp lại từng sector
• Những vùng khó đọc khiến đầu đọc gõ nhẹ hoặc phát ra tiếng “click-click” liên tiếp.
• Khi scan sâu, tiếng ồn sẽ tăng mạnh hơn nữa.

Điều này hoàn toàn bình thường trong quá trình kiểm tra, đặc biệt khi ổ có một vài sector yếu.

Hư hại vật lý 

Ổ cứng rất nhạy cảm với va đập, độ ẩm và nhiệt độ. Nếu bị rơi, bị chấn động mạnh, để gần nguồn từ trường hoặc hoạt động trong môi trường nóng - ẩm, các linh kiện bên trong có thể bị hỏng, làm đầu đọc hoạt động bất thường và phát ra tiếng click. Trong đa số trường hợp, ổ cứng sẽ cần thay mới. Tuy nhiên, bạn nên nhờ kỹ thuật chuyên nghiệp kiểm tra để tránh mất dữ liệu.

Hao mòn theo thời gian

Ổ cứng HDD có cấu tạo cơ học nên các bộ phận chuyển động sẽ xuống cấp theo thời gian. Sau nhiều năm hoạt động, đầu đọc, motor quay và trục đĩa có thể bị mòn, giảm độ chính xác. Tuổi thọ trung bình của HDD khoảng 3 - 4 năm, sau đó khả năng hỏng tăng cao, dễ xuất hiện tiếng click.

Lệch đầu đọc

Nếu ổ cứng bị tác động mạnh hoặc không được xử lý đúng cách, đầu đọc hoặc cần gạt có thể bị lệch khỏi vị trí chuẩn. Khi đĩa quay tốc độ cao, đầu đọc không thể di chuyển mượt mà, gây ra tiếng “cạch” liên tục mỗi khi bị trả về vị trí ban đầu. Đây là lỗi nghiêm trọng, thường dẫn đến mất dữ liệu nếu tiếp tục sử dụng.

Lỗi vùng Service Area 

Service Area là nơi lưu các dữ liệu quan trọng giúp ổ cứng khởi động và vận hành. Nếu vùng này bị lỗi, hỏng module hoặc đọc không được dữ liệu, ổ sẽ liên tục tìm kiếm lại thông tin, khiến đầu đọc chạy tới lui bất thường và tạo tiếng click. Khi gặp lỗi SA, ổ cứng thường sẽ không nhận trên máy tính hoặc nhận rồi biến mất.

Vấn đề nguồn điện 

Nguồn điện yếu, chập chờn hoặc nguồn máy tính bị lỗi có thể khiến motor đĩa không đủ năng lượng để quay đúng tốc độ. Khi đó, đầu đọc không di chuyển được ổn định, dẫn đến tiếng clicking. Lỗi này dễ kiểm tra bằng cách thử nguồn khác. Ngoài ra, mất điện đột ngột cũng có thể làm hỏng mạch điều khiển ổ cứng.

Tại sao ổ gắn trong NAS thường kêu to hơn PC?

NAS thường sử dụng nhiều ổ cứng cùng lúc

PC thường chỉ dùng một hoặc hai ổ cứng, NAS có thể chứa từ 4 đến 8 ổ, thậm chí nhiều hơn. Khi tất cả cùng quay đồng thời, tiếng ồn sẽ cộng dồn lên đáng kể. Không chỉ vậy, độ rung từ mỗi ổ còn truyền sang các ổ bên cạnh, khiến tổng độ rung tăng cao và âm thanh trở nên rõ ràng hơn. Đây là yếu tố lớn nhất khiến ổ trong NAS luôn ồn hơn so với PC.

Không gian bên trong NAS nhỏ và kín hơn

NAS được thiết kế nhỏ gọn để tiết kiệm diện tích và phù hợp đặt ở nhiều vị trí trong nhà hoặc văn phòng. Tuy nhiên, chính sự nhỏ gọn này khiến âm thanh từ ổ cứng dễ bị dội lại trong khoang máy, tạo cảm giác ồn hơn. Vì khoảng cách giữa các ổ rất gần, các rung chấn cũng lan nhanh, dẫn đến tiếng "rè" hoặc "gầm" nhỏ phát sinh liên tục, đặc biệt khi nhiều ổ hoạt động cùng lúc.

Ổ NAS/Enterprise vốn ồn hơn HDD thông thường

Những ổ cứng dành cho NAS như Synology, WD Red, Seagate IronWolf hoặc dòng Enterprise như Ultrastar, Exos được tối ưu cho hiệu năng và độ bền. Chúng thường quay ở tốc độ 7200 RPM, dùng motor mạnh và đầu đọc hoạt động liên tục. Vì vậy ngay cả trong điều kiện hoạt động bình thường, chúng đã tạo ra mức âm thanh cao hơn nhiều so với ổ HDD 5400 RPM phổ biến trong PC cá nhân.

NAS chạy liên tục và luôn có tác vụ nền

Khác với PC chỉ hoạt động khi người dùng bật, NAS chạy 24/7 và liên tục xử lý các tác vụ nền. Những tác vụ như cân bằng RAID, kiểm tra SMART, quét bad sector, index dữ liệu hay đồng bộ hóa file khiến đầu đọc di chuyển đều đặn. Do đó, ổ tạo ra các tiếng click, chat-chat hoặc vo ve bất kể bạn có truy cập hay không. Đây là âm thanh hoàn toàn bình thường của NAS đang vận hành đúng cách.

Cấu trúc khay ổ và khung NAS ít khả năng cách âm

Vỏ PC thường có khoảng trống rộng, tấm chống rung hoặc lớp cách âm, đặc biệt là các case cao cấp. Ngược lại, NAS được thiết kế ưu tiên sự nhỏ gọn và lưu thông khí nên không có lớp giảm ồn. Khung máy mỏng, khay ổ bằng nhựa hoặc kim loại nhẹ khiến tiếng rung dễ vang và tạo âm “cộc cộc” khi ổ hoạt động mạnh.

Quạt tản nhiệt của NAS nhỏ nhưng chạy thường xuyên

Để duy trì nhiệt độ ổn định cho nhiều ổ cứng, NAS sử dụng quạt tản nhiệt nhỏ nhưng chạy liên tục. Khi quạt nhỏ hoạt động ở tốc độ cao, tiếng gió phát ra sẽ lớn hơn so với quạt lớn trong PC. Đặc biệt vào những thời điểm ổ trong NAS nóng lên do chạy RAID hay quét dữ liệu, quạt sẽ tăng tốc, tạo ra sự thay đổi âm thanh rõ rệt.

Kết Luận

Ổ cứng dung lượng lớn phát ra tiếng ồn là điều hoàn toàn bình thường, đặc biệt với các dòng HDD có nhiều đĩa, nhiều đầu đọc và tốc độ quay cao. Khi hoạt động, cơ chế đọc/ghi cơ khí tạo ra tiếng click nhẹ, tiếng vo ve hay rung vọng qua khung máy, nhất là trong môi trường NAS nơi nhiều ổ chạy đồng thời. Những âm thanh này là đặc trưng của HDD và không phải dấu hiệu hỏng hóc. Chỉ khi tiếng ồn trở nên lớn, bất thường, kéo dài hoặc xuất hiện kèm cảnh báo SMART, bad sector tăng thì mới cần kiểm tra và xử lý ngay.