SOA là gì? So sánh SOA và Microservice

SOA là một mô hình thiết kế phần mềm hiện đại, cho phép xây dựng hệ thống từ các dịch vụ độc lập có thể tái sử dụng và dễ dàng tích hợp. Khi nhu cầu phát triển phần mềm linh hoạt, dễ mở rộng và dễ bảo trì ngày càng cao, SOA trở thành giải pháp lý tưởng giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình, kết nối hệ thống hiệu quả và nhanh chóng thích ứng với thay đổi. Vậy SOA là gì, hoạt động như thế nào và mang lại những lợi ích gì cho tổ chức? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

SOA là gì?

SOA (Service-oriented architecture) - Kiến trúc hướng dịch vụ, là một phương pháp thiết kế phần mềm tập trung vào việc xây dựng các hệ thống phần mềm có chức năng, có thể mở rộng từ các thành phần riêng lẻ, được gọi là dịch vụ. Các dịch vụ có thể tương tác với nhau để thực hiện các tác vụ, chẳng hạn như cho phép ai đó đăng nhập một lần và truy cập vào nhiều ứng dụng kinh doanh khác nhau. 

Thay vì phát triển lại từ đầu hay sao chép các chức năng đã có, nhà phát triển có thể tận dụng lại các dịch vụ này để xây dựng ứng dụng nhanh hơn và hiệu quả hơn. Mỗi dịch vụ đảm nhiệm một chức năng cụ thể trong hoạt động kinh doanh và có khả năng tương tác với các dịch vụ khác thông qua các giao diện chuẩn.

Mỗi dịch vụ trong SOA đều bao gồm mã và  dữ liệu cần thiết để chạy một chức năng kinh doanh hoàn chỉnh, riêng biệt, ví dụ như kiểm tra tín dụng của khách hàng, tính toán khoản thanh toán khoản vay hàng tháng hoặc xử lý đơn xin thế chấp. Đặc biệt là các dịch vụ này có kết nối lỏng lẻo, có thể được gọi và sử dụng mà không cần biết chi tiết cách thức chúng được triển khai bên trong. Vì thế, các hệ thống có thể dễ dàng mở rộng, bảo trì và tích hợp với nhau hơn.

Ví dụ về kiến trúc hướng dịch vụ SOA

• Các trang web và ứng dụng có thông tin đăng nhập chung: Nhiều công ty tìm cách tạo ra môi trường ứng dụng nơi nhân viên chỉ cần một mật khẩu để truy cập vào các ứng dụng họ cần. Kiến trúc SOA cho phép quản lý xác thực được xử lý bởi một tập hợp các dịch vụ sau đó được các ứng dụng của công ty sử dụng.
• Ứng dụng cung cấp AI hoặc phân tích trong ứng dụng: Khi xây dựng ứng dụng trên nền tảng đám mây, các nhà phát triển có thể dễ dàng tích hợp các chức năng nâng cao như AI, phân tích dữ liệu hoặc trực quan hóa. Thay vì tự viết các thuật toán phức tạp, họ chỉ cần gọi đến các dịch vụ sẵn có, ví dụ như dịch vụ tạo biểu đồ từ dữ liệu, dịch vụ nhận diện hình ảnh hoặc đề xuất thông minh dựa trên hành vi người dùng. Đây là một cách triển khai SOA điển hình, giúp tiết kiệm thời gian và công sức phát triển.
• Nhà bán lẻ trực tuyến: SOA cho phép phát triển và quản lý các trang web thương mại điện tử dễ dàng hơn thông qua việc sử dụng các dịch vụ thu thập dữ liệu hàng tồn kho, theo dõi giao dịch mua, thực hiện thanh toán an toàn và gợi ý sản phẩm bằng AI.

Nguyên lý hoạt động của kiến trúc SOA

Trong kiến trúc hướng dịch vụ SOA, hệ thống được tổ chức thành các dịch vụ độc lập, mỗi dịch vụ đảm nhận một chức năng cụ thể và có thể hoạt động riêng biệt hoặc phối hợp với các dịch vụ khác để hoàn thành một quy trình kinh doanh.

Người dùng hoặc ứng dụng gửi yêu cầu đến một dịch vụ cụ thể, kèm theo dữ liệu đầu vào cần thiết. Dịch vụ sẽ xử lý yêu cầu, thực hiện tác vụ và sau đó trả về kết quả phù hợp. Chẳng hạn, nếu một ứng dụng cần xác thực người dùng sẽ gửi thông tin tài khoản và mật khẩu đến dịch vụ xác thực. Dịch vụ này sẽ kiểm tra thông tin và gửi lại phản hồi: chấp nhận hoặc từ chối truy cập.

Các dịch vụ trong SOA giao tiếp với nhau thông qua các giao thức chuẩn, đảm bảo khả năng tương tác giữa nhiều nền tảng, công nghệ khác nhau và cho phép chúng hoạt động linh hoạt trên mạng. Những giao thức giao tiếp này đóng vai trò như bộ quy tắc quy định cách các dịch vụ trao đổi dữ liệu. Một số giao thức phổ biến được sử dụng trong SOA bao gồm:

• SOAP (Simple Object Access Protocol): Giao thức truy cập đối tượng đơn giản, sử dụng XML để trao đổi thông điệp.
• HTTP RESTful: Giao tiếp dựa trên nguyên lý REST, nhẹ và dễ tích hợp với web.
• Apache Thrift: Giao thức hiệu suất cao, hỗ trợ đa ngôn ngữ.
• Apache ActiveMQ: Nền tảng truyền thông điệp giúp các dịch vụ gửi/nhận dữ liệu không đồng bộ.
• JMS (Java Message Service): Giao thức dành riêng cho các ứng dụng Java, sử dụng mô hình nhắn tin.

Trong quá trình triển khai SOA, bạn có thể sử dụng một hoặc nhiều giao thức kết hợp, tùy thuộc vào yêu cầu kỹ thuật và môi trường vận hành. 

Các thành phần của kiến trúc hướng dịch vụ SOA

Trong kiến trúc hướng dịch vụ, có 4 thành phần chính tạo nên một hệ thống hoạt động hiệu quả và linh hoạt. Cụ thể:

Dịch vụ (Service)

Dịch vụ là thành phần cơ bản của SOA để xây dựng hệ thống. Dịch vụ có thể là riêng tư chỉ sử dụng trong nội bộ tổ chức hoặc công khai có thể truy cập từ bên ngoài qua Internet.
Mỗi dịch vụ bao gồm ba yếu tố chính:

• Triển khai dịch vụ: Là phần mã lập trình thực hiện chức năng cụ thể của dịch vụ.
• Hợp đồng dịch vụ: Mô tả điều kiện sử dụng dịch vụ, bao gồm yêu cầu đầu vào, chi phí, và chất lượng cam kết.
• Giao diện dịch vụ: Cung cấp giao diện để người dùng hoặc hệ thống khác gọi và tương tác với dịch vụ mà không cần biết cách hoạt động bên trong.

Nhà cung cấp dịch vụ (Service Provider)

Nhà cung cấp dịch vụ là đơn vị tạo ra, duy trì và cung cấp dịch vụ cho người dùng. Dịch vụ có thể do tổ chức tự phát triển hoặc mua từ các bên thứ ba.

Người sử dụng dịch vụ (Service User)

Người sử dụng dịch vụ có thể là một ứng dụng, hệ thống, hoặc một dịch vụ khác gửi yêu cầu đến nhà cung cấp để thực hiện chức năng cụ thể. Mối quan hệ giữa nhà cung cấp và người dùng dịch vụ được xác định rõ ràng qua hợp đồng dịch vụ, đảm bảo cả hai bên tuân thủ các quy định khi giao tiếp với nhau. Họ có thể đến từ các phòng ban khác nhau, tổ chức khác nhau, hoặc thậm chí là các ngành công nghiệp khác nhau.

Đăng ký dịch vụ (Service Registry)

Đăng ký dịch vụ hay kho lưu trữ dịch vụ là nơi lưu trữ danh sách các dịch vụ có sẵn trên mạng. Tại đây, các nhà cung cấp sẽ công bố mô tả dịch vụ gồm thông tin về chức năng dịch vụ và cách sử dụng. Người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm và truy cập dịch vụ cần thiết thông qua kho đăng ký này.

Lợi ích của kiến trúc hướng dịch vụ SOA

SOA mang lại nhiều lợi ích vượt trội trong quá trình phát triển và vận hành phần mềm như: 

• Chu kỳ phát triển nhanh hơn: Với khả năng tái sử dụng các dịch vụ đã có, các nhà phát triển không cần phải viết lại cùng một chức năng cho mỗi ứng dụng mới, giúp rút ngắn đáng kể thời gian phát triển, đồng thời giảm chi phí và công sức triển khai.
• Dễ dàng bảo trì và xử lý sự cố: SOA cho phép mỗi dịch vụ được duy trì và cập nhật độc lập. Khi có lỗi xảy ra hoặc cần nâng cấp, chỉ cần can thiệp vào dịch vụ liên quan mà không ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống. Việc gỡ lỗi và khắc phục sự cố cũng trở nên đơn giản hơn, từ đó đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và có thời gian uptime cao hơn.

• Khả năng thích ứng với công nghệ mới: Các dịch vụ cũ có thể tiếp tục được sử dụng trong môi trường mới hoặc có thể dễ dàng được thay thế bằng các phiên bản hiện đại hơn mà không cần sửa đổi toàn bộ hệ thống. Do đó, doanh nghiệp chuyển đổi sang công nghệ mới như điện toán đám mây một cách thuận lợi và tiết kiệm.
• Khả năng mở rộng linh hoạt: Khi lưu lượng truy cập hoặc nhu cầu sử dụng dịch vụ tăng cao, kiến trúc SOA cho phép giám sát hiệu suất và triển khai thêm các phiên bản dịch vụ mới một cách tự động. Với lớp quản lý trong SOA, việc mở rộng dịch vụ diễn ra liền mạch và không làm gián đoạn đến các ứng dụng đang sử dụng dịch vụ. Người dùng cuối không nhận thấy bất kỳ thay đổi nào, vì hệ thống vẫn duy trì hiệu suất ở mức ổn định.

So sánh SOA và Microservice

SOA (kiến trúc hướng dịch vụ) và microservices (kiến trúc vi dịch vụ) đều cung cấp chức năng cho ứng dụng thông qua các lời gọi dịch vụ qua mạng. Tuy nhiên, điểm khác biệt chính giữa hai mô hình nằm ở phạm vi sử dụng. SOA thường được áp dụng ở quy mô lớn hơn, phục vụ nhiều ứng dụng trong toàn tổ chức, với mỗi dịch vụ đảm nhận một quy trình kinh doanh hoàn chỉnh. Trong khi đó, microservices hoạt động ở cấp độ ứng dụng, tập trung vào một tác vụ nhỏ, chuyên biệt và có thể tái sử dụng nhiều lần. Ví dụ, một dịch vụ xác thực người dùng thuộc SOA có thể gọi một microservice chuyên dùng để mã hóa mật khẩu trước khi xác minh.

SOA có cấu trúc tổng thể hơn, tích hợp nhiều chức năng trong từng dịch vụ, còn microservices nhỏ gọn, linh hoạt và dễ triển khai độc lập. Trong nhiều trường hợp, các microservices có thể được tích hợp bên trong các dịch vụ SOA để hoàn thiện nhiệm vụ.

Kết luận

Kiến trúc hướng dịch vụ (SOA) là một giải pháp thiết kế phần mềm hiệu quả, giúp doanh nghiệp xây dựng hệ thống linh hoạt, dễ tích hợp và dễ mở rộng trong môi trường công nghệ không ngừng thay đổi. Với khả năng tái sử dụng dịch vụ, giảm thiểu chi phí phát triển và tối ưu hóa quy trình vận hành, SOA ngày càng được áp dụng rộng rãi trong các tổ chức hiện đại. Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn cái nhìn tổng quan và rõ ràng hơn về SOA cũng như những lợi ích thiết thực mà mô hình này mang lại. Đừng quên theo dõi Việt Tuấn để cập nhật thêm nhiều kiến thức mạng hữu ích nhé!