Hướng dẫn các cách phòng chống Ransomware hiệu quả cao

Ransomware là một loại phần mềm độc hại mã hóa dữ liệu của người dùng và yêu cầu họ trả tiền chuộc để lấy lại quyền truy cập. Trong những năm gần đây, ransomware đã trở thành một mối đe dọa an ninh mạng ngày càng gia tăng, gây ra thiệt hại hàng tỷ USD cho các doanh nghiệp và cá nhân trên toàn thế giới. Bài viết này Việt Tuấn sẽ cung cấp các khuyến nghị về framework, kiến trúc, giải pháp và dịch vụ để giúp các tổ chức và cá nhân phòng chống ransomware hiệu quả.

Ransomware là gì?

Ransomware là một loại phần mềm độc hại hoạt động bằng cách mã hóa dữ liệu của nạn nhân và tống tiền họ trả tiền chuộc để lấy lại quyền truy cập. Khác với các loại phần mềm độc hại ban đầu chỉ đơn giản là khóa dữ liệu, ransomware hiện đại sử dụng các chiến thuật tinh vi hơn, chẳng hạn như đe dọa công bố dữ liệu nhạy cảm hoặc tấn công vào bản sao lưu để buộc nạn nhân trả tiền.

Sự nguy hiểm của ransomware không chỉ giới hạn ở cá nhân mà còn ảnh hưởng đến tổ chức và thậm chí cả chính quyền. Các vụ tấn công ransomware có thể gây thiệt hại tài chính to lớn, gián đoạn hoạt động kinh doanh và thậm chí đe dọa an ninh quốc gia. Do tính hiệu quả và khả năng sinh lời cao, ransomware ngày càng trở thành mối đe dọa phổ biến và nguy hiểm hơn trong thế giới mạng.

Có 2 loại ransomware rất phổ biến đó là:

• Locker ransomware (Phần mềm tống tiền Locker): Loại phần mềm độc hại này chặn các chức năng cơ bản của máy tính. Nạn nhân của Locker thường bị chặn truy cập vào màn hình nền, chuột và bàn phím bị vô hiệu hóa một phần, khiến họ bất lực trong khi vẫn có thể tương tác với cửa sổ yêu cầu tiền chuộc. Tuy nhiên, Locker thường không nhắm mục tiêu vào các tệp tin quan trọng, mà tập trung vào việc khóa người dùng khỏi hệ thống. Do đó, khả năng phá hủy dữ liệu của Locker là tương đối thấp.
• Crypto ransomware (Phần mềm tống tiền tiền điện tử): Mục đích của ransomware tiền điện tử là mã hóa dữ liệu quan trọng chẳng hạn như tài liệu, hình ảnh và video nhưng không can thiệp vào các chức năng cơ bản của máy tính . Điều này khiến người dùng hoảng sợ vì có thể xem tệp của họ nhưng không thể truy cập chúng. Kẻ tấn công thường sử dụng chiến thuật "đồng hồ đếm ngược" trong yêu cầu tiền chuộc, đe dọa xóa vĩnh viễn dữ liệu nếu không nhận được thanh toán trước hạn. Do nhiều người dùng không có thói quen sao lưu dữ liệu trên đám mây hoặc thiết bị ngoại vi, ransomware tiền điện tử trở thành mối đe dọa nguy hiểm, buộc họ phải trả tiền chuộc để lấy lại dữ liệu quý giá.

Các biện pháp phòng chống Ransomware

Giám sát an ninh mạng 24/7 

Ransomware, mối đe dọa nguy hiểm ngày càng gia tăng trong thế giới mạng, thường xâm nhập hệ thống thông qua các lỗ hổng bảo mật. Giải pháp tối ưu nhất để chống lại hiểm họa này chính là giám sát an ninh mạng 24/7 cho toàn bộ hệ thống quan trọng.

Việc giám sát liên tục giúp phát hiện sớm các hoạt động đáng ngờ, ngăn chặn kịp thời các cuộc tấn công trước khi chúng gây ra thiệt hại to lớn. Doanh nghiệp có thể sử dụng hệ thống giám sát an ninh mạng để theo dõi lưu lượng truy cập mạng, theo dõi hoạt động của người dùng và hệ thống, đồng thời cấu hình cảnh báo tự động cho các hoạt động bất thường tiềm ẩn nguy cơ cao. Nhờ phân tích dữ liệu giám sát, các mối đe dọa tiềm ẩn sẽ được xác định và xử lý kịp thời, đảm bảo an toàn cho hệ thống.

Sao lưu dữ liệu thường xuyên

Ransomware gieo rắc nỗi kinh hoàng cho doanh nghiệp bằng cách mã hóa dữ liệu, khiến họ tê liệt hoàn toàn. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể hóa giải hiểm họa này bằng chiến lược sao lưu dữ liệu toàn diện và dự phòng backup định kỳ.

Sao lưu dữ liệu thường xuyên giúp doanh nghiệp khôi phục hệ thống nhanh chóng sau khi bị tấn công, giảm thiểu tối đa thiệt hại. Doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:

• Xác định dữ liệu quan trọng: Lập danh sách các dữ liệu thiết yếu cho hoạt động kinh doanh, ưu tiên sao lưu những dữ liệu thường xuyên thay đổi và khó phục hồi.
• Lựa chọn phương pháp backup phù hợp: Có thể sử dụng backup cục bộ, backup lên đám mây hoặc kết hợp cả hai để tối ưu hóa hiệu quả và chi phí.
• Thiết lập lịch backup định kỳ: Lên lịch sao lưu tự động theo tần suất phù hợp với nhu cầu và đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp.
• Kiểm tra tính toàn vẹn và khả năng phục hồi: Thường xuyên kiểm tra bản sao lưu để đảm bảo dữ liệu được lưu trữ chính xác và có thể phục hồi thành công khi cần thiết.

Bằng cách thực hiện tốt công tác sao lưu dữ liệu, doanh nghiệp sẽ sở hữu "vũ khí" lợi hại để chống lại ransomware, bảo vệ an toàn cho hệ thống và duy trì hoạt động kinh doanh ổn định.

Trước đó Việt Tuấn đã có bài gợi ý các giải pháp sao lưu backup dữ liệu cho doanh nghiệp bạn đọc có thể tham khảo tại đây

Cập nhật phần mềm, hệ điều hành thường xuyên

Hầu hết các hệ điều hành đều cung cấp bản cập nhật bảo mật định kỳ nhằm vá các lỗ hổng và nâng cao khả năng chống lại các mối đe dọa mới. Hãy cài đặt bản cập nhật ngay khi nhà cung cấp phát hành để đảm bảo hệ thống của bạn luôn được bảo vệ tốt nhất.

Các phần mềm cũng có thể chứa lỗ hổng bảo mật mà ransomware có thể lợi dụng. Do đó, hãy cập nhật tất cả các phần mềm bạn sử dụng, bao gồm ứng dụng văn phòng, trình duyệt web, phần mềm diệt virus và các phần mềm khác, lên phiên bản mới nhất.

Nếu có thể, hãy bật tính năng cập nhật tự động cho hệ điều hành và phần mềm để đảm bảo bạn luôn nhận được bản cập nhật mới nhất một cách nhanh chóng và tiện lợi.

Phần mềm chống virus và tường lửa có thể giúp phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa tiềm ẩn, bao gồm ransomware. Hãy sử dụng các phần mềm bảo mật uy tín và cập nhật thường xuyên để đảm bảo hiệu quả bảo vệ tốt nhất.

Áp dụng nguyên tắc kiểm soát truy cập

Ransomware thường lây lan qua các lỗ hổng bảo mật trong hệ thống, và việc cấp quyền truy cập quá rộng cho người dùng hoặc ứng dụng có thể tạo cơ hội cho kẻ tấn công xâm nhập và thực hiện hành vi phi pháp. Dưới đây là những nguyên tắc kiểm soát kiềm truy cập cần phải thực hiện: 

• Chỉ cấp cho người dùng và ứng dụng quyền truy cập vào các tài nguyên và chức năng cần thiết để họ thực hiện công việc. Hạn chế tối đa quyền truy cập Admin, chỉ cấp cho những người thực sự cần thiết để thực hiện các nhiệm vụ quản trị hệ thống.
• Định kỳ xem xét và cập nhật quyền truy cập của người dùng và ứng dụng để đảm bảo rằng họ chỉ có quyền truy cập vào các tài nguyên và chức năng cần thiết cho công việc hiện tại.
• Bổ sung thêm lớp bảo mật cho việc truy cập hệ thống bằng cách sử dụng xác thực đa yếu tố, yêu cầu người dùng cung cấp nhiều yếu tố xác thực để đăng nhập, chẳng hạn như mật khẩu, mã OTP và dấu vân tay.
• Theo dõi hoạt động của người dùng trong hệ thống để phát hiện các hành vi bất thường có thể tiềm ẩn nguy cơ, chẳng hạn như truy cập vào các tệp tin nhạy cảm hoặc thực hiện các hành động không được phép.
• Sử dụng phần mềm quản lý truy cập để tự động hóa việc cấp, quản lý và thu hồi quyền truy cập cho người dùng và ứng dụng.

Đào tạo nhận thức an toàn, an ninh mạng cho toàn bộ nhân viên

Doanh nghiệp nên thực hiện các biện pháp sau:

• Cung cấp các khóa đào tạo toàn diện về an ninh mạng cho tất cả nhân viên, đặc biệt là những người làm việc trong bộ phận CNTT. Nội dung đào tạo bao gồm kiến thức về các mối đe dọa mạng phổ biến, cách thức hoạt động của ransomware, phương thức tấn công và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
• Hướng dẫn nhân viên cách thức báo cáo các hoạt động nghi ngờ, cách xử lý email và tệp đính kèm không rõ nguồn gốc, cũng như các biện pháp cần thiết để giảm thiểu thiệt hại trong trường hợp bị tấn công ransomware.
• Thế giới mạng luôn biến đổi không ngừng, do đó, việc cập nhật kiến thức an ninh mạng thường xuyên là vô cùng quan trọng. Doanh nghiệp nên khuyến khích nhân viên tham gia các khóa đào tạo bổ sung, cập nhật tin tức về các mối đe dọa mới và chia sẻ thông tin với nhau.

Xây dựng Framework phòng chống Ransomware hiệu quả

Trước diễn biến phức tạp của các mối đe dọa ransomware, việc xây dựng chiến lược và hệ thống bảo mật toàn diện là vô cùng cần thiết. Khung bảo mật NIST Ransomware Risk Management là một giải pháp hiệu quả giúp các tổ chức quản lý và giảm thiểu rủi ro an ninh mạng.

Khung bảo mật này bao gồm năm chức năng chính: Xác định, Bảo vệ, Phát hiện, Ứng phó và Khôi phục. Nhờ đó, các tổ chức có thể tiếp cận một cách toàn diện vòng đời quản lý rủi ro an ninh mạng.

Với các hoạt động và giải pháp được đề xuất cụ thể dưới mỗi chức năng, khung bảo mật NIST Ransomware Risk Management phù hợp với mọi tổ chức, kể cả những nơi có nguồn lực hạn chế. Nhờ vậy, các tổ chức có thể ưu tiên và tối ưu hóa hiệu quả trong việc quản lý rủi ro ransomware.

Mặc dù việc chống lại ransomware đòi hỏi nhiều nỗ lực, nhưng Khung bảo mật NIST Ransomware Risk Management giúp các tổ chức tập trung vào những điểm then chốt, từng bước xây dựng hệ thống an ninh mạng hoàn chỉnh.

Kiến trúc phòng chống Ransomware

Mô hình kiến trúc phòng chống Ransomware bao gồm 4 lớp cung cấp một hệ thống phòng thủ toàn diện, bảo vệ tổ chức của bạn khỏi các cuộc tấn công ransomware tinh vi. Mỗi lớp tập trung vào một khía cạnh bảo mật khác nhau, tạo ra một bức tường phòng thủ vững chắc để chống lại các mối đe dọa.

• Bảo mật thiết bị đầu cuối (Endpoint Security): Tập trung vào quản lý chủ động và ngăn chặn các hành vi độc hại trên các thiết bị đầu cuối như phát hiện và phản hồi, khôi phục dữ liệu về trạng thái trước khi bị tấn công, bảo vệ thông tin đăng nhập khỏi bị đánh cắp, cho phép quản lý các thiết bị đầu cuối từ xa và tại chỗ.
• Hợp tác bảo mật (Collaboration Security): Bảo vệ chống lại phần mềm độc hại và tệp đính kèm độc hại, bảo vệ chống lại lừa đảo email doanh nghiệp, bảo vệ chống tấn công lừa đảo có chủ đích, công cụ phòng thủ url nâng cao.
• Bảo mật mạng (Network Security): Phát hiện mối đe dọa dựa trên học máy và hành vi, phân tích url và hình ảnh nâng cao, phát hiện kỹ thuật lẩn tránh nâng cao. 
• Bảo mật dữ liệu và đám mây (Data and Cloud Security): Xác định và phân loại dữ liệu nhạy cảm, bảo vệ dữ liệu nhạy cảm khỏi bị đánh cắp từ các thiết bị đầu cuối, bảo mật cơ sở dữ liệu, quản lý quyền truy cập vào các tài nguyên đám mây.

Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu của của quá trình phòng chống Ransomware, người dùng cần cập nhật thông tin về các mối đe dọa, triển khai XDR/SIEM/SOAR và sử dụng các dịch vụ VSS. Sự kết hợp này sẽ tạo nên một hệ thống phòng chống tấn công mã độc Ransomware một cách toàn diện và hiệu quả nhất. 

Khuyến nghị các giải pháp phòng chống Ransomware hiệu quả 

Giải pháp Data Protection của Trellix

Trellix cung cấp một danh mục đa dạng các giải pháp bảo mật với khả năng phát hiện, ngăn chặn và ứng phó cho tất cả các giai đoạn của một cuộc tấn công ransomware phức tạp - từ giai đoạn trinh sát đến giai đoạn mã hóa dữ liệu. Trellix cung cấp sự bảo vệ ransomware toàn diện thông qua các sản phẩm đã được kiểm chứng và tồn tại lâu năm, bao gồm các vector quan trọng như Email Security, Network Detection & Response, Data Loss Prevention và Endpoint Security.

Nền tảng AI/ML mạnh mẽ của Trellix giúp tăng cường khả năng phòng vệ trước ransomware, giảm thiểu rủi ro cho tổ chức. Các biện pháp phòng thủ được cung cấp bởi Trellix hỗ trợ khách hàng đối phó với tất cả các giai đoạn trong chuỗi tấn công ransomware.

Giải pháp Crowdstrike Falcon Platform 

CrowdStrike Falcon là nền tảng bảo mật đám mây tiên tiến, cung cấp giải pháp toàn diện chống lại tấn công mạng và quản lý an ninh. Nền tảng này tích hợp công nghệ đám mây và trí tuệ nhân tạo để phát hiện và phản ứng nhanh chóng mọi loại mối đe dọa.

Falcon sử dụng giám sát hành vi mạng, phân tích hồ sơ người dùng, và phát hiện dữ liệu an ninh dựa trên học máy để phát hiện chính xác và đáng tin cậy các mối đe dọa. Khả năng phản ứng tự động và triển khai biện pháp phòng ngừa trong thời gian thực giúp tổ chức giảm thiểu thời gian phản ứng và tái thiết kế cấu hình an ninh mạng nhanh chóng. CrowdStrike Falcon giúp tổ chức đạt mức độ bảo mật cao hơn và tự tin hơn trong việc bảo vệ hạ tầng số.

Giải pháp Privileged access management (PAM) của Delinea

Với nguyên tắc ZeroTrust, Delinea tạo nên lớp kiểm soát bảo vệ hệ thống khỏi truy cập trái phép và các cuộc tấn công mạng như malware, ransomware. Nổi bật trong các tính năng của Delinea là Privileged access management, bao gồm: bảo vệ các tài khoản đặc quyền, phân quyền truy cập, giám sát phiên truy cập đặc quyền.

Giải pháp Multi-Factor Authentication (MFA) của Entrust

Xác thực đa yếu tố (MFA) tạo nên một lớp bảo vệ bổ sung cho hệ thống và dữ liệu bằng cách kết hợp nhiều yếu tố xác thực như mật khẩu, mã OTP hay vân tay. Nhờ vậy, MFA giúp ngăn chặn việc sử dụng mật khẩu yếu hoặc bị lộ thông tin đăng nhập - vốn là những phương thức tấn công phổ biến của ransomware.

Hơn nữa, MFA còn giảm thiểu nguy cơ từ các cuộc tấn công phishing. Kẻ tấn công dù có lừa đảo được thông tin đăng nhập cũng không thể truy cập tài khoản vì còn phải vượt qua các bước xác thực bổ sung. Đối với dữ liệu quan trọng, MFA đảm bảo rằng chỉ những người dùng được phép mới có thể truy cập, hạn chế tối đa thiệt hại do ransomware gây ra.

Giải pháp phòng chống và khôi phục hậu quả Ransomware với PureStorage

Với tính năng SafeMode Snapshot, Pure Storage bảo vệ an toàn dữ liệu thiết yếu cho quá trình phục hồi sau tấn công ransomware. SafeMode Snapshot tạo ra các bản sao lưu dữ liệu không thể thay đổi, đảm bảo chúng luôn sẵn sàng để phục hồi. Khi bị tấn công, doanh nghiệp có thể dễ dàng khôi phục dữ liệu từ bản sao lưu SafeMode Snapshot, tránh mất mát dữ liệu và giảm thiểu thời gian gián đoạn kinh doanh. 

Bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin về Snapshot qua bài viết: Snapshot là gì? Sự khác nhau giữa Snapshot và Backup là gì?

Giải pháp Commvault bảo vệ dữ liệu khỏi Ransomware

Commvault Backup ứng dụng Nguyên tắc Zero Trust và khung bảo mật mạng NIST để bảo vệ dữ liệu và phục hồi nhanh chóng sau tấn công ransomware. Giải pháp này cung cấp khả năng bảo vệ và cách ly dữ liệu, giám sát chủ động và cảnh báo cùng với phục hồi nhanh chóng, đảm bảo an toàn cho dữ liệu của bạn.

Giải pháp Opswat File Security

OPSWAT ứng dụng công nghệ tiên tiến, độc đáo bao gồm multiscan và CDR để tăng cường khả năng phòng chống ransomware trong quá trình truyền tải tệp tin. Multiscan cho phép quét tệp tin từ nhiều nguồn khác nhau bằng nhiều công cụ diệt virus của các nhà cung cấp bảo mật uy tín như Bitdefender, Crowdstrike, Sophos, CMC, BKav,... nhằm nâng cao khả năng phát hiện và xác định chính xác các tệp tin có nguy cơ ransomware, đảm bảo an toàn cho hệ thống.

Giải pháp Fortinet Security Fabric

Fortinet Security Fabric là nền tảng bảo mật tiên tiến giúp tổ chức bảo vệ toàn bộ bề mặt tấn công khỏi ransomware, tích hợp khả năng phát hiện, ngăn chặn và phản hồi tự động cho tất cả các giai đoạn của chuỗi tấn công mạng, giúp giảm thiểu tối đa rủi ro bị tấn công.

Bên cạnh đó, Fortinet Security Fabric còn được hỗ trợ bởi FortiGuard Labs - trung tâm nghiên cứu và ứng phó với các mối đe dọa an ninh mạng hàng đầu thế giới. FortiGuard Labs cung cấp cho tổ chức kiến thức chuyên môn về an ninh mạng, giúp tổ chức chuẩn bị, thực hành và giám sát phòng tránh ransomware hiệu quả. Fortinet Security Fabric cũng liên tục cập nhật các mẫu mã độc ransomware mới nhất, giúp tối ưu hóa hiệu suất của các giải pháp trong hệ sinh thái Fortinet và nâng cao khả năng phòng chống ransomware.

Các dịch vụ phòng chống tấn công mã độc Ransomware

Mandiant SecOps Threat Intel và CrowdStrike Falcon Threat Intel là hai dịch vụ an ninh mạng hàng đầu, cung cấp giải pháp đột phá giúp các tổ chức chống lại các mối đe dọa mạng phức tạp. Với đội ngũ hơn 500 chuyên gia hàng đầu tại 30 quốc gia và ứng dụng công nghệ tiên tiến như AI và máy học, mang đến cho bạn thông tin tình báo mạng chính xác và chi tiết để phát hiện, đánh giá và đối phó với các cuộc tấn công mạng.

Mandiant Threat Intel và CrowdStrike Falcon Threat Intel cung cấp một loạt các dịch vụ và giải pháp tình báo mạng, bao gồm:

• Phân tích mối đe dọa: Cung cấp thông tin chi tiết về các mối đe dọa mạng hiện tại và tiềm ẩn, giúp tổ chức hiểu rõ hơn về các tình huống đe dọa tiềm ẩn và khả năng ảnh hưởng của chúng.
• Theo dõi hoạt động hacker: Theo dõi và phân tích các hoạt động của các nhóm tấn công mạng, bao gồm cả các hành vi và kỹ thuật mới nhất, để giúp tổ chức đánh giá và ứng phó với rủi ro.
• Cung cấp thông tin tình báo: Cung cấp thông tin chi tiết và chiến lược về các mối đe dọa mạng, bao gồm các biểu hiện của các cuộc tấn công tiềm ẩn và các giải pháp phòng ngừa.
• Hỗ trợ ứng phó với sự cố: Cung cấp hỗ trợ và tư vấn trong việc ứng phó với các sự cố mạng và xử lý các cuộc tấn công mạng một cách hiệu quả và nhanh chóng.

Tổng kết

Bài viết này đã cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan về các phương pháp hiệu quả để bảo vệ tổ chức của bạn khỏi ransomware. Việc phòng chống ransomware đòi hỏi sự nỗ lực phối hợp của tất cả các bên liên quan trong tổ chức. Lãnh đạo doanh nghiệp cần phải cam kết đầu tư vào các giải pháp bảo mật phù hợp và nâng cao nhận thức của nhân viên về các mối đe dọa ransomware. Bằng cách áp dụng các khuyến nghị được trình bày ở trên, bạn có thể giảm thiểu đáng kể rủi ro bị tấn công ransomware và bảo vệ dữ liệu quan trọng của tổ chức.